[fusion_builder_container hundred_percent=”no” hundred_percent_height=”no” hundred_percent_height_scroll=”no” hundred_percent_height_center_content=”yes” equal_height_columns=”no” menu_anchor=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” status=”published” publish_date=”” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_position=”center center” background_repeat=”no-repeat” fade=”no” background_parallax=”none” enable_mobile=”no” parallax_speed=”0.3″ video_mp4=”” video_webm=”” video_ogv=”” video_url=”” video_aspect_ratio=”16:9″ video_loop=”yes” video_mute=”yes” video_preview_image=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” margin_top=”” margin_bottom=”” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=””][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”3_4″ layout=”3_4″ spacing=”” center_content=”no” link=”” target=”_self” min_height=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_image_id=”” background_position=”left top” background_repeat=”no-repeat” hover_type=”none” border_size=”0″ border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” border_radius=”” box_shadow=”no” dimension_box_shadow=”” box_shadow_blur=”0″ box_shadow_spread=”0″ box_shadow_color=”” box_shadow_style=”” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”” margin_bottom=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=”” last=”no”][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=””]
Dat er heel wat bouwproducten hun roots vinden in natuurlijke en nagroeibare materialen hoeven we je niet langer te vertellen. Ook mycelium, het wortelnetwerk van zwammen, kan je gebruiken om bouwstenen of isolatiematerialen te vervaardigen. Nee, we zwammen heus niet.
Waar zwammen in de tuin of in het bos bovengronds groeien, zorgt mycelium voor de stevige verankering in de ondergrond. Mycelium is in feite de wetenschappelijke benaming voor het dichte netwerk van schimmeldraden of hyfen. Door de opname van nutriënten groeien deze schimmeldraden doorgaans uit tot een kilometerslang dens netwerk. Internationaal en nationaal onderzoek buigt zich momenteel over de vraag of we mycelium ook kunnen gebruiken als grondstof voor bouwmaterialen. De schimmeldraden kunnen bijvoorbeeld functioneren als een lijmstof in houtvezelplaten. De voorlopige resultaten zijn alvast hoopvol.
Uit onderzoeksbevindingen blijkt duidelijk dat mycelium in gedroogde vorm een water-, brand- en schimmelbestendig (wonder boven wonder!) materiaal vormt. Door zwammen te kweken in speciale mallen, kan het bijhorende mycelium fungeren als de basis voor de creatie van organische en composteerbare bouwstenen. Gedroogd mycelium behoudt tegelijkertijd een zekere mate van elasticiteit, het is bestendig tegen hoge temperaturen en het kan zonder problemen geschilderd worden.
Nagroeibaar en afbreekbaar
Het productieproces van mycelium is volledig ecologisch aangezien de zwammen zich kunnen voeden met natuurlijke restproducten. Denk bijvoorbeeld aan het populaire fenomeen om oesterzwammen te kweken op koffiegruis. De ontwikkeling van de zwammen neemt normaal slechts twintig tot dertig dagen in beslag. De tijdsduur is daarbij afhankelijk van de temperatuur, de belichting, de vochtigheid en natuurlijk het type zwam.
In vergelijking met andere natuurlijke en nagroeibare leveranciers, zoals bomen, groeien zwammen dus vrij snel. Het product kan dus op lokale basis aangroeien aangezien je niet telkens het bos moet induiken om zwammen te plukken. Ook het feit dat de zwammen biologisch afbreekbaar zijn, zorgt dat ze een ideaal tegengewicht vormen voor de traditionele materialen die gebruikt worden binnen de bouwsector.
Optimale productie
Natuurlijk bepalen een rist randfactoren de groei van de zwammen en de kwaliteit van het bijhorende mycelium. Zo zijn elfenbankjes en oesterzwammen geschikte opties aangezien deze zwammen een dichter myceliumnetwerk genereren. De basisuitrusting om het mycelium te laten groeien, bestaat uit een voorgefabriceerde mal (mycelium is namelijk een flexibele grondstof), een natuurlijk restproduct dat veel cellulose bevat (zoals houtafval, stro, hennep…) en een aantal nutriënten (koffiegruis, malt, sucrose, glucose…). Om de zwam welig te laten tieren, zorg je voor een continue vochtigheidsgraad van 60 tot 80 procent en een omgevingstemperatuur van 25 à 27 graden Celsius. De zwam zal de voedingstoffen en het restproduct omzetten in haar eigen voedsel waardoor de grootte en de dichtheid van het mycelium exponentieel toenemen.
De artificiële productieomgeving zorgt dat de groei van het mycelium tijdig wordt afgegrensd. Zodra het schimmelnetwerk dens genoeg is, wordt de zwam uit haar mal gehaald en gedroogd in een oven op 80 graden Celsius. Het materiaal wordt zo inert waardoor schimmelvorming wordt uitgesloten. Mycelium krijgt daardoor interessante eigenschappen, zoals de lichtheid en de water-, brand- en schimmelbestendigheid die we hierboven al vermeldden.
De mogelijkheden
Mycelium kan binnen de bouwsector gebruikt worden voor verschillende doeleinden. Een eerste mogelijke toepassing is de vorming van solide, ecologische bouwblokken. De HyFi-tower is een treffende illustratie van een gebouw dat uit myceliumblokken opgetrokken is. Mycelium kan anderzijds ook functioneren als thermisch en akoestisch isolatiemateriaal. Of als de lijmstof in houtvezelplaten. Tot slot kunnen de draden ook verwerkt worden als afwerkingsmateriaal of als een bestanddeel van meubels. Het type zwam zal bepalen welke toepassingen je met het mycelium kan verrichten. Sommige zijn meer geschikt als bouwsteen, andere dan weer als isolatiemateriaal.
Negatief imago?
Hoewel mycelium dus veelbelovend is, moet het materiaal nog geleidelijk zijn ingang maken binnen het bouwwezen. Onderzoekers zijn momenteel nog bezig met het uitdokteren van de mogelijkheden die dit interessante product kan bieden. Daarnaast is het natuurlijk niet de bedoeling dat zwammen zullen concurreren met de voedselvraag van mensen. Dat er nu restproducten gebruikt worden, sluit mooi aan bij het cradle-to-cradleprincipe. Afval wordt zo omgezet in voedsel voor de zwammen.
Producenten die bouwmaterialen willen vervaardigen uit mycelium zitten niet enkel met een logistiek vraagstuk. Ze moeten ook een business model uit de grond stampen om de myceliumproductie rendabel te houden. In de Verenigde Staten zoeken start-ups naar een sluitend economisch model om myceliumproducten op de markt te brengen.
Tot slot zit het grootste obstakel voor de bredere toepassing van mycelium ingebed in onze cultuur. Bij heel wat mensen wekken schimmels en zwammen nog steeds weerzin en afkeer op. We brengen daarnaast schimmels ook vaker in verband met vochtproblemen in huis dan met innovatieve bouwmaterialen.
Dit artikel kadert binnen het project C-bouwers waar VIBE aan deelneemt.
Uitgelichte afbeelding © MycoWorks en afbeelding © Ecovative
[/fusion_text][fusion_button link=”https://www.vibe.be/wp-content/uploads/2019/07/pdfresizer.com-pdf-resize-1.pdf” text_transform=”” title=”” target=”_blank” link_attributes=”” alignment=”” modal=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” color=”default” button_gradient_top_color=”” button_gradient_bottom_color=”” button_gradient_top_color_hover=”” button_gradient_bottom_color_hover=”” accent_color=”” accent_hover_color=”” type=”” bevel_color=”” border_width=”” size=”” stretch=”default” shape=”” icon=”fa-book-open fas” icon_position=”left” icon_divider=”no” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=””]Dossier ‘Milieuverantwoord en gezond bouwen'[/fusion_button][/fusion_builder_column][fusion_builder_column type=”1_4″ layout=”1_4″ spacing=”” center_content=”no” link=”” target=”_self” min_height=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_image_id=”” background_position=”left top” background_repeat=”no-repeat” hover_type=”none” border_size=”0″ border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” border_radius=”” box_shadow=”no” dimension_box_shadow=”” box_shadow_blur=”0″ box_shadow_spread=”0″ box_shadow_color=”” box_shadow_style=”” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”” margin_bottom=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=”” last=”no”][fusion_separator style_type=”none” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” sep_color=”” top_margin=”” bottom_margin=”” border_size=”” icon=”” icon_circle=”” icon_circle_color=”” width=”” alignment=”center” /][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=””]
In deze reeks verschenen ook de volgende artikels
[/fusion_text][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]
