[fusion_builder_container hundred_percent=”no” hundred_percent_height=”no” hundred_percent_height_scroll=”no” hundred_percent_height_center_content=”yes” equal_height_columns=”no” menu_anchor=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” status=”published” publish_date=”” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_position=”center center” background_repeat=”no-repeat” fade=”no” background_parallax=”none” enable_mobile=”no” parallax_speed=”0.3″ video_mp4=”” video_webm=”” video_ogv=”” video_url=”” video_aspect_ratio=”16:9″ video_loop=”yes” video_mute=”yes” video_preview_image=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” margin_top=”” margin_bottom=”” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=””][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”4_5″ layout=”4_5″ spacing=”” center_content=”no” link=”” target=”_self” min_height=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_image_id=”” background_position=”left top” background_repeat=”no-repeat” hover_type=”none” border_size=”0″ border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”” margin_bottom=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=”” last=”no”][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=””]
Tijdens een presentatie voor de Universiteit van Vlaanderen benadrukt fysicus Philippe Smet (UGent) de biologische nadelen van ledlampen. Hoewel ze vanuit fysisch oogpunt veel mogelijkheden bieden, verstoren ze door de hoge hoeveelheid blauw kunstlicht ons bioritme. Zeker wanneer we ‘s nachts aan de lichtstralen worden blootgesteld.
Blauw licht (golflengte tussen 450 en 480 nanometer) beïnvloedt namelijk onze biologische klok of circidiaans ritme. Vanuit evolutionair oogpunt is dat niet verwonderlijk aangezien blauw licht het diepst in oceaanwater doordringt. Het circidiaans ritme evolueerde eerst bij primitieve organismen die dit type lichtstralen opvingen. Zij waren beter geadapteerd aan hun omgeving waardoor zij langer overleefden en deze eigenschap aan hun nakomelingen doorgaven (Holzman, 2010). Het menselijke circidiaans ritme, als evolutionaire afgeleide, centreerde zich ook rond de opname van blauwe lichtstralen. Van alle type lichtstralen die de zon afscheidt, zijn de blauwe het meest efficiënt om onze biologische klok te regelen. Overdag kan dit geen kwaad. Blauw licht houdt ons immers wakker, geconcentreerd en geeft ook nog eens een enorme boost aan onze gemoedsstemming (Harvard University, 2018). De problemen loeren echter om de hoek wanneer we ons ’s avonds blootstellen aan blauwe lichtstralen. Onze evolutionaire voorvaders op de Afrikaanse savanne ondervonden hier geen problemen van. Zij leefden op het ritme van de zon. Wij worden daarentegen ’s avonds heel wat meer blootgesteld aan blauwe lichtstralen. Denk maar aan toestellen zoals televisieschermen en smartphones. Maar ook onze belichting draagt hiertoe bij.
Rem op melatonine
De invloed van blauwe lichtstralen laat zich voelen in onze hersenen. Onze pijnappelklier produceert namelijk melatonine, een hormoon dat instaat voor het menselijke slaap-waakritme. Ons lichaam reageert op de toenemende aanwezigheid van melatonine door de dagactiviteiten te verminderen en zich voor te bereiden op de nacht. Wanneer we ons ’s avonds blootstellen aan blauw licht, bijvoorbeeld door langdurig televisie te kijken, wordt de aanmaak van melatonine afgeremd. Gevolg? We blijven langer wakker, slapen minder diep en zijn ’s ochtends minder goed uitgerust (Zeitzer e.a., 2000). Dit zijn de gevolgen op korte termijn. Steeds meer wetenschappelijke studies schuiven de hypothese naar voren dat ook op langere termijn ons welzijn wordt geschaad. ’s Avonds blootgesteld worden aan blauw licht kan mogelijks kanker, diabetes, hartfalen en obesitas veroorzaken. De grootte van de lichtbron oefent hier nauwelijks een invloed op uit. Zelfs een klein nachtlampje dat ’s nachts in de hoek van de kamer blijft branden, kan negatieve gevolgen hebben voor onze slaapkwaliteit. Dat toont het onderzoek van Zeitzer e.a. (2000) en Cajohen e.a. (2011) aan. Daarbij maakt het niet uit of de lichtbron zich binnen het gezichtsveld bevindt. De gloed is voldoende om onze slaap te verstoren. Op het vlak van smartphones en computers zijn apps ontwikkeld om de kleur van het scherm aan je biologische ritme aan te passen.
Kies in de juiste situatie de correcte lamp die de juiste intensiteit kunstlicht produceert. Dat is niet enkel goed voor je gezondheid, maar ook voor je energieverbruik en het leefmilieu.
Ledverlichting als boosdoener?
Toen ledlampen na tl-lampen de klassieke gloeilamp vervingen als verlichtingsbron in onze woning schakelden we massaal over. Het voordeel van ledlampen is hun hogere energie-efficiëntie aangezien ze minder stroom verbruiken dan gloeilampen of tl-buizen. De gebruikte diodes in de ledverlichting zijn tot 50% energiezuiniger. Het nadeel is de hoge concentratie blauw kunstlicht die ze uitstralen. Overdag – wanneer onze biologische klok op waakmodus staat – is dat geen probleem want de productiviteit en alertheid nemen toe. Opnieuw schuilt het probleem ’s avonds om de hoek. Kijken we bijvoorbeeld naar nachtarbeiders die onder ledverlichting werken. Zij worden het grootste gedeelte van hun ‘slaapmodus’ blootgesteld aan de rechtstreekse impact van blauw kunstlicht. Dit verstoort hun waak-slaapritme drastisch. Er zou zelfs een correlatief verband zijn tussen hun langdurige blootstelling aan blauw licht en de ontwikkeling van kankercellen (Dickerman & Liu, 2012). In bepaalde firma’s dragen nachtwerkers daarom aangepaste brillen die het blauwe licht wegfilteren. Zo beschermen ze niet enkel hun ogen, maar ook de kwaliteit van hun biologische ritme.
Afstelbare verlichting
Natuurlijk worden ledlampen niet enkel in fabriekshallen gebruikt. Ook in onze woningen en wijken sieren ledlampen steeds vaker het beeld. In een conceptnota schrijft de Vlaamse regering dat ‘Vlaanderen moet klaarstaan om over te schakelen naar ledlampen. De omschakeling naar energie-efficiëntere ledverlichting heeft verschillende voordelen: het verlaagt niet alleen de energiefactuur, maar zorgt ook voor een hogere kwaliteit van de lichtervaring en het is makkelijker te sturen’. Opnieuw vormt de hoge concentratie blauw licht in de openbare verlichting een struikelblok voor het biologische ritme. Niet enkel bij mensen, maar ook bij nachtdieren zoals vleermuizen en uilen. Toch zijn er oplossingen om het blauwe kunstlicht dat ledlampen uitstralen te beperken. Een oplossing die Philippe Smet aanreikt, zijn dimbare lichten die minder lichtvervuiling produceren. Zowel mens als dieren baten hierbij aangezien hun circidiaans ritme minder verstoord wordt door de lichtvervuiling. Een tweede mogelijkheid is opteren voor afstelbare ledverlichting die de waak-slaapcyclus volgt. Overdag zal blauw licht sterker aanwezig, terwijl ‘s avonds meer geel en rood licht wordt geproduceerd. Smet geeft de volgende regel mee: ‘Kies in de juiste situatie de correcte lamp die de juiste intensiteit kunstlicht produceert. Dat is niet enkel goed voor je gezondheid, maar ook voor je energieverbruik en het leefmilieu’.
[/fusion_text][/fusion_builder_column][fusion_builder_column type=”1_5″ layout=”1_5″ spacing=”” center_content=”no” link=”” target=”_self” min_height=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_image_id=”” background_position=”left top” background_repeat=”no-repeat” hover_type=”none” border_size=”0″ border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”” margin_bottom=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=”” last=”no”][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]
