[fusion_builder_container hundred_percent=”no” equal_height_columns=”no” menu_anchor=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_position=”center center” background_repeat=”no-repeat” fade=”no” background_parallax=”none” enable_mobile=”no” parallax_speed=”0.3″ video_mp4=”” video_webm=”” video_ogv=”” video_url=”” video_aspect_ratio=”16:9″ video_loop=”yes” video_mute=”yes” video_preview_image=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” margin_top=”” margin_bottom=”” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=””][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ layout=”1_1″ spacing=”” center_content=”no” hover_type=”none” link=”” min_height=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_position=”left top” background_repeat=”no-repeat” border_size=”0″ border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” dimension_margin=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=”” last=”no”][fusion_text]

Terwijl er vorige decennia amper aandacht was voor milieubewust bouwen, wordt er nu tenminste eindelijk over gepraat. Dàt was het uitgangspunt en meteen ook de conclusie van het debat dat werd gevoerd tijdens het Eco*Bouwforum op donderdag 11 januari.

Bij VIBE vzw spreken we al heel lang over ‘bio-ecologisch bouwen’ maar daar duikelt het begrip ‘circulair bouwen’ de laatste tijd steeds meer overheen. Omdat we overtuigd zijn dat beide stromingen elkaar alleen maar kunnen versterken, nodigden we vier toekomstgerichte ondernemers uit om op het Eco*Bouwforum te spreken rond dit thema. Meer dan zestig ecologische bouwprofessionals kwamen afgezakt naar het Ecohuis in Antwerpen om er het debat te volgen. Voor wie het event gemist heeft, vatten we in dit artikel de belangrijkste gedachten samen.

‘Bio-ecologisch’ versus ‘circulair’

Voor de volledigheid leggen we even uit wat de begrippen bio-ecologisch bouwen en circulair bouwen precies betekenen en wat het fundamentele verschil is tussen beide visies:

‘Bio-ecologisch bouwen’ betekent eenvoudig gezegd ‘bouwen met aandacht voor mens en natuur’. Het benadert het bouwproces vanuit een geïntegreerde holistische visie. Door te kiezen voor natuurlijke, nagroeibare materialen tracht men voor, tijdens en na het bouwproces zo weinig mogelijk schadelijke effecten op de kwaliteit van onze gezondheid en ons milieu te veroorzaken. Strobalenbouw is hiervan een goed voorbeeld. Het isoleren van een woning met strobalen is perfect om een gezond en biologisch leefklimaat te creëren. Stro is een afvalproduct van de voedingsindustrie en is overal voorradig en uiterst ecologisch omdat het nagroeibaar is.

Ook bij het begrip ‘circulair bouwen’ stelt men de toekomst van mens en milieu centraal. Maar hier ligt de focus eerder op gesloten kringlopen dan op gezondheid. ‘Circulair bouwen’ is gericht op een minimaal gebruik en hergebruik van grondstoffen en producten bij het ontwerp en de exploitatie van gebouwen. Men probeert daarbij niet alleen te zorgen dat er geen waardevolle bouwmaterialen verloren gaan, maar men kijkt ook naar levensduurverlenging door het maximaal aanpasbaar maken van de gebruiksfunctie van een gebouw.

Het fundamentele verschil tussen ‘circulair bouwen’ en ‘bio-ecologisch bouwen’ zit hem dus in het feit dat in een circulair gebouw ook niet natuurlijke materialen zoals aluminium en staal een plaats kunnen krijgen, op voorwaarde dat het gaat om gerecycleerd materiaal dat demonteerbaar is of vervat zit in demonteerbare elementen.

Vier pioniers, vier passies

Om deze twee begrippen te illustreren met enkele praktijkvoorbeelden lieten we zowel vanuit de bio-ecologische hoek als vanuit de circulaire hoek twee ondernemers aan het woord over hun visie en hoe ze deze hebben verbonden met hun bedrijfsvoering:

Architect Marc Depreeuw, peetvader van het bio-ecologisch gedachtengoed in België

Marc Depreeuw is één van de grondleggers van het bio-ecologisch gedachtengoed in België. Hij ontdekte zijn passie in de jaren ‘70 toen de eerste berichten rond de mogelijke negatieve gezondheidseffecten van gangbare bouwmaterialen de wereld werden ingestuurd. Samen met enkele andere jonge architecten kwam hij tot het besef dat materialen zoals beton, metaal, synthetische isolatie niet koosjer waren. Vanuit deze vaststelling besloot hij om mens- en milieuvriendelijkheid centraal te stellen in zijn werk en verdiepte hij zich in gezonde, nagroeibare materialen. In zijn ontwerpen zoekt hij voortdurend naar de relatie en harmonie tussen de mens en de vier elementen: vuur, lucht, water en aarde. Door zorg te dragen voor deze elementen behoud je de link met de natuur. Een gebouw waar deze elementen juist zijn geïnterpreteerd, heeft een positieve impact op de gebruiker en haar omgeving. Meer informatie over zijn werk en zijn visie vind je op www.archi4.be

Architect Henk Van Aelst, bio-ecologisch architect, zelfbouwer en docent

Tijdens een bezoek aan de werf van een strobalenwoning, één van de werven van Marc Depreeuw, raakte ook architect Henk Van Aelst geënthousiasmeerd over bio-ecologisch bouwen. Hij werd naar eigen zeggen aangegrepen door de charme en de kwaliteit van natuurlijke materialen en de kritische geest van bouwheren met een warm hart. Hij zag meteen in dat bouwen met strobalen naast het gezonde en ecologische karakter ook vele andere voordelen met zich meebrengt. De grondstoffen zijn relatief goedkoop en als bouwheer kan je er eenvoudig zelf mee aan de slag waardoor je fors kan besparen op arbeidskosten. Henk specialiseert zich intussen al vijftien jaar in bio-ecologisch bouwen en geeft hierover les in verschillende hogescholen. Naast strobalenwoningen ontwerpt hij ook houtskeletwoningen, autarctische heuvelwoningen en experimenteerde hij met earth bags. De projecten van Henk Van Aelst kan je bekijken via deze link: http://www.henkvanaelst.be/

Yves Michel, bedenker en zaakvoerder van modulair bouwsysteem ‘Newcraft’

Newcraft is een licht modulair-dynamisch bouwsysteem op basis van de CLT-technologie. Het idee voor dit bouwsysteem is ontstaan bij oprichter Yves Michel vanuit de ontsteltenis dat elk bouwproject een stroom aan afval zorgt. Hij kwam uit bij CLT-houtmassiefbouw als mogelijke oplossing en ontwikkelde Newcraft, een bouwsysteem dat verschillende mogelijkheden biedt. NewCraft woningen kunnen in principe gedurende de volledige levenscyclus aangepast worden aan de veranderende wensen van de bewoners. De unieke constructie van deze woningen laat toe dat muren zonder breekwerken kunnen worden verplaatst. Er kan vlot worden bijgebouwd, en de delen die onderhevig zijn aan slijtage kunnen eenvoudig worden vervangen. Zo kunnen jongeren bijvoorbeeld starten met een kleinere, betaalbare woning en uitbreiden naargelang de gezinsevolutie. Met dit systeem zou het in theorie bovendien zeer eenvoudig zijn om gebouwen op te toppen, een mogelijke oplossing voor demografische uitdagingen zoals de steeds groeiende bevolking en de nood aan een nieuwe ruimtelijke ontwikkeling. Meer informatie over Newcraft vind je op hun website: www.newcraft.be

Klimaatactivist Steven Vromman, mede-oprichter van ’Labland’

Steven Vroman en zijn companen stelden vast dat op het vlak van bouwen alles muurvast zit. Mensen hebben zin om te experimenteren met nieuwe woonvormen, zijn bereid om te bouwen met recuperatiematerialen of dromen ervan om hun eigen huis te bouwen. Maar in de praktijk is het niet altijd makkelijk om deze dromen te realiseren. Voor vooruitstrevende projecten moet er soms kunnen worden afgeweken van stedenbouwkundige voorschriften en daar knelt het schoentje. Vaak moeten mensen hun idealen laten schieten omwille van een ontoereikende regelgeving. Vanuit die vaststelling is Labland ontstaan, een experimenteerplek voor woningbouw waar overheden, ontwerpers, bewoners, grondeigenaars, bouwers samenkomen rond één doelstelling: bouwen met een positieve impact op het klimaat. Labland ontwerpt en ontwikkelt daarbij nieuwe prototypes van woningen die betaalbaar, compact en veranderingsgericht zijn dankzij een ingenieus ruimtegebruik en multifunctionaliteit van ruimtes met demonteerbare onderdelen. De huizen kunnen ook in zijn geheel demonteerbaar en verplaatsbaar zijn. Meer informatie over Labland vind je op hun website: www.labland.be

Samenvatting debat

Na hun lezing, kregen deze experten de kans om met elkaar te debatteren over de stand van zaken. De inhoud en sfeer van het debat hebben we hieronder samengevat:

De bereidheid om onze voetafdruk te verlagen op alle vlak is nog nooit zo groot geweest, zo getuigden ze alle vier. Het algemeen bewustzijn groeit maar er ligt dus nog een lange weg voor de boeg. Bio-ecologische bouwexperten hebben decennialang in het defensief gezeten. Het bio-ecologische gedachtengoed werd geklasseerd onder zweverige geitenwollensokken-praat en natuurlijke, artisanale bouwmaterialen zoals stro werden als onpraktisch beschouwd in de ‘moderne’ bouwwereld. Maar daar komt stillaan verandering in. Dankzij de blijvende inzet en invloed van bio-ecologische bouwexperten zijn er de laatste jaren steeds meer wetenschappelijke gegevens verzameld over natuurlijke materialen, denk maar aan lambdawaarden of brandwerendheidstesten. En ook op scholen is er steeds meer aandacht voor natuurlijke bouwmaterialen. Het draagvlak groeit en natuurlijk bouwen zit eindelijk in de lift.

‘Circulair bouwen’ is een recentere stroming in de bouwwereld. Deze visie kent meteen een brede aanhang omwille van de mondiale vaststelling dat onze grondstoffen steeds schaarser en duurder worden en onze afvalberg groeit. Circulair bouwen zal op termijn allicht een basisprincipe worden in de bouwwereld (en ook daarbuiten) maar daarvoor moeten er nog heel wat politieke, economische en technologische hindernissen worden genomen. Tijdens het debat werd onder meer verwezen naar het idee van het materialenpaspoort dat werd bedacht door Thomas Rau, ondernemer, architect maar bovenal een visionair. Hij is dé man als het gaat om denken over duurzaamheid en de circulaire economie. Thomas Rau gelooft dat we niet alleen op circulaire gebouwen moeten werken maar op het sluiten van grondstoffenkringlopen. Hij werkt aan nieuwe businessmodellen voor de circulaire economie -van bezit naar prestatie- en is gekend voor het concept ‘Pay per Lux’, waarbij geen lampen meer worden verkocht maar verlichting als een dienst wordt aangeboden. Ook de toekomstige MMG-tool van OVAM om de materiaalprestaties van gebouwelementen te bepalen, werd tijdens het debat toegejuicht.

Los van of je het nu bekijkt vanuit gezondheidsperspectief of vanuit circulair perspectief, het wordt een grote uitdaging om de toenemende wereldbevolking op een duurzame en aangename manier een dak boven het hoofd te geven. Terwijl een experimentele organisatie zoals Labland in slechts enkele maanden tijd een vooruitstrevend project neerzet, heeft een stad of gemeente vele jaren nodig om iets vergelijkbaars te realiseren. Logge organisatiestructuren en de vele te volgen regeltjes vertragen het hele proces. Newcraft zou met haar modulaire bouwsysteem in theorie hele sites kunnen creëren door het optoppen van gebouwen maar in de praktijk is dit (nog) niet mogelijk. Grote appartementsgebouwen hebben meerdere eigenaars die allemaal akkoord moeten gaan om hun dak te delen. Je kan een liftschacht creëren langs de buitenkant van het appartementsgebouw maar wie is er eigenlijk de eigenaar van de ‘lucht’ boven een gebouw? Daar zit nochtans veel potentieel voor stadsuitbreiding. Deze verhalen illustreren dat er nog veel politieke moed zal nodig zijn om grote veranderingen mogelijk te maken.

Ook voor de bouwheer zien onze experten een belangrijke rol weggelegd. Hoe meer de traditionele, vervuilende materialen worden uitgesloten en hoe meer er wordt gekozen voor duurzame materialen, hoe groter de druk op bouwbedrijven en producenten om hun producten en processen aan te passen aan deze veranderende vraag op de markt.

Positief is alvast dat het besef groeit dat we anders zullen moeten omgaan met grondstoffen, materialen en gebouwen om onze duurzame toekomst te vrijwaren. Terwijl duurzaamheid in de bouwsector lange tijd alleen maar rond energiezuinigheid heeft gedraaid, staat er nu dus een veel bredere agenda op het programma.

[/fusion_text][fusion_separator style_type=”none” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” sep_color=”” top_margin=”10″ bottom_margin=”10″ border_size=”” icon=”” icon_circle=”” icon_circle_color=”” width=”” alignment=”center” /][fusion_title margin_top=”” margin_bottom=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” size=”1″ content_align=”left” style_type=”default” sep_color=””]

Foto’s

[/fusion_title][fusion_gallery image_ids=”4551,4552,4553,4554,4555,4556,4557,4558,4559,4560″ layout=”” picture_size=”” columns=”” column_spacing=”10″ hover_type=”” lightbox=”yes” lightbox_content=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” /][fusion_text]

Bedankt aan alle aanwezigen!

[/fusion_text][fusion_separator style_type=”none” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” sep_color=”” top_margin=”10″ bottom_margin=”10″ border_size=”” icon=”” icon_circle=”” icon_circle_color=”” width=”” alignment=”center” /][fusion_title margin_top=”” margin_bottom=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” size=”1″ content_align=”left” style_type=”default” sep_color=””]

Sprekers volgend Eco*Bouwforum:

[/fusion_title][fusion_text]

• Teun De Preeuw van Ecoverbo over schelpenisolatie
• Peter Suys van Eurabo over glasgranulaat voor vloeren
• Patrick Steurbaut van Eandis over diverse premies
• Alexander Mijts van VIBE over BENOvatiecoaches

Het volgende Eco*Bouwforum zal plaats vinden op 23 mei. De locatie wordt zo snel mogelijk bekend gemaakt via onze website. Wil je op de hoogte blijven over onze activiteiten? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrieven!

Wist je dat er ook een Eco*Bouwforum discussiegroep is op LinkedIn? Je kan er meepraten over ecologische thema’s in de bouwwereld, vragen stellen aan het netwerk en al jouw nieuwtjes delen zoals innovaties, evenementen, vacatures,…  Neem zeker eens een kijkje en ontdek wat er leeft in het netwerk!  Bekijk de discussiegroep

[/fusion_text][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]