In de Stationsstraat in Wolvertem, deelgemeente van Meise, werd op 21 april het nieuwe onderkomen van kinderdagverblijf Lentetuiltje in gebruik genomen, nadat het een maand eerder opgeleverd was. Het gebouw, dat de verouderde infrastructuur op dezelfde locatie verving, is een schoolvoorbeeld van circulair bouwen. BAST architects & engineers ontwierp het namelijk volgens het zogeheten lagenmodel van Stewart Brand, dat als bedoeling heeft via specifieke ontwerprichtlijnen de flexibiliteit en levensduur van gebouwen te maximaliseren. 

Lentetuiltje had destijds een duidelijke ambitie: zijn nieuwe onderkomen, dat moest voorzien in tachtig opvangplaatsen, moest makkelijk aanpasbaar zijn, en als het even kon ook demonteerbaar. Onderzoek had eerder al uitgewezen dat het verbouwen van de twee bestaande gebouwen economisch en ecologisch niet interessant was, onder meer omdat de kwaliteit van de structuur te veel te wensen overliet en de herindelingsmogelijkheden en plafondhoogte te beperkt waren.

Het schreef een ontwerpwedstrijd uit uit om een geschikte architect te vinden en dat werd BAST architects & engineers. Het ontwerpbureau kon Lentetuiltje overtuigen met een ontwerp dat het baseerde op het zogeheten lagenmodel van Stewart Brand, dat als bedoeling heeft via specifieke ontwerprichtlijnen de flexibiliteit en levensduur van gebouwen te maximaliseren.

Herindeling gebouw eenvoudig mogelijk

Die ontwerpaanpak leidde tot een gebouw met een demonteerbare houtskeletstructuur die met het oog op de aanpasbaarheid van het gebouw maximaal losgekoppeld is van de andere lagen zoals de binnenindeling, de technieken en de gevelafwerking.

Meer concreet zorgen de specifieke grid van de houtskeletstructuur en het feit dat de binnenwanden niet dragend zijn en op de dekvloeren rusten er samen met vlot bereikbare technieken in opbouw – in schachten, in verlaagde plafonds of in het zicht – voor dat de indeling van het gebouw zonder structurele ingrepen aanpasbaar is.

TOTEM geraadpleegd

Het nieuwe onderkomen van Lentetuiltje is echter niet enkel circulair omdat het aanpasbaar en demonteerbaar is, maar ook omdat BAST architects & engineers in het ontwerp naast het hout voor de structuur ook gebruikmaakte van heel wat andere hernieuwbare materialen – waar het ontwerpbureau bij uitkwam door het gebruik van TOTEM, de Belgische tool die de milieu-impact van bouwmaterialen objectiveert. Voorbeelden zijn de houtwolisolatie, de rubbervloeren, een fundering op steenslag in plaats van beton en gevelplaten van vezelcement op basis van dennenaalden.

Zonnepanelen as a service

De zonnepanelen op het dak van van het nieuwe Lentetuiltje werden geleverd door Noordlicht volgens het asaserviceconcept, dat vaak wordt geassocieerd met circulair bouwen. Ze zorgen er samen met een lucht-waterwarmtepomp voor dat het energieconcept van het nieuwe Lentetuiltje fossielvrij is.

Aannemers aangesteld na circulaire aanbesteding

Naast de eigen ingenieurs van BAST architects & engineers waren ook die van Egeon (EPB-verslaggeving) en CertiPoint (veiligheidscoördinatie) bij het nieuwbouwproject betrokken.

De werken, die aanvingen in november 2023, werden uitgevoerd door BOUD (fundering), onze bouwpartner Bolster (ruwbouw houtskelet), Aksis (buitenschrijnwerk en binnenafwerking) en The Energy Circle (technieken) en Colson Houttechniek (gevelbekleding). BOUD verzorgde de werfcoördinatie.

Die aannemers werden aangesteld via een circulaire aanbesteding. Dat zit zo: tijdens de ontwerpfase deed Vlaanderen Circulair een projectoproep: projecten met circulaire ambities konden een subsidieaanvraag indienen. BAST architects & engineers deed dat – het liet zich bij het opmaken van het dossier om de subsidie aan te vragen bijstaan door Kamp C, Rebel Group en advocaat Rika Heijse, die over de nodige expertise beschikken op dat vlak – en het haalde de subsidie binnen. In het kader van het subsidieproject moest de circulariteit van het ontwerp wel uitgebreid onder de loep worden genomen, circulaire meetmethodieken getest en, als belangrijkste element, onderzocht worden hoe men circulair kon aanbesteden, zodat aannemers met de juiste visie en kwalificaties de werken konden uitvoeren.

Op basis van dat zogeheten metend onderzoek werkten BAST architects & engineers en Lentetuiltje een leidraad uit die andere bouwheren een duwtje in de rug kan geven om ook voluit voor hun circulaire ambities te gaan. Dat document kan opgevraagd worden bij BAST architects & engineers.

Bron: Circubuild
Uitgelichte afbeelding: Stefan Temmerman