Afgelopen vrijdag lanceerden we in samenwerking met Bond Beter Leefmilieu, KU Leuven, VRP, ABLLO en Samenhuizen het voorbeeldenboek ‘Stedenbouw kan ook zo’. Dit boek is geen analyse van wat er allemaal fout loopt. Het is een voorbeeldenboek: het toont aan dat het anders kan. Want ondanks de vele problemen bestaan er ook beloftevolle oplossingen. Dat bewijzen de 57 voorbeelden die in het boek zijn opgenomen. Het boek biedt concrete strategieën aan voor onze steden en dorpen en illustreert die aan de hand van positieve projecten waarin de gezondheid en het welzijn van de mens en de natuur primeren.
Het probleem als oplossing
De uitdagingen zijn groot, niet in het minst door de zich steeds sneller doorzettende klimaatverandering. Maar net in dat probleem schuilt ook de oplossing: ruimte voorzien en vrijmaken voor water en natuur, massaal bomen aanplanten, gebouwen renoveren en energie besparen, overschakelen naar groene warmte en stroom, nabijheid inbouwen om autoverplaatsingen te voorkomen. De klimaatverandering biedt ons de kans om het oude los te laten en – letterlijk en figuurlijk – ruimte te maken voor het nieuwe. De strategieën en voorbeelden uit dit boek wijzen de richting.
Elk ruimtelijk project kan mee het verschil maken, of het nu gaat om een inrichtingsplan voor de open ruimte, een bouwplan voor nieuwe woningen of een renovatieplan voor oude monofunctionele buurten. Met dit voorbeeldenboek willen we de lezer vooral goesting en inspiratie geven om mee te werken aan een andere stedenbouw, nieuwe samenwerkingsverbanden op te zetten, nieuwe methoden uit te proberen. Zet co-creatie en participatie centraal, geef burgerinitiatieven een kans. Zoek naar ‘nature-based solutions’, want de bodem, het reliëf en de waterhuishouding vormen letterlijk de basis waarop we verder moeten bouwen. Of niet-bouwen, om zo natuurlijke processen te herstellen.
Elk project kan bijdragen aan levendige, mensvriendelijke en complete buurten. Waar wandelen en fietsen centraal staan, auto’s gedeeld worden en openbaar vervoer de ruggengraat vormt. Gezonde buurten waar veel plaats is voor water en groen, voor ontmoeting van jong en oud en voor speelruimtes op kindermaat. Waar lokale productie in een circulaire economie gepromoot wordt, gezond voedsel wordt verbouwd, gebouwen hergebruikt worden en kringlopen gesloten. Waar we werk maken van inclusief wonen met alternatieve woonvormen en betaalbare huisvesting. Kortom, een buurt waar iedereen zich thuis voelt.
Regeneratieve stedenbouw
We lanceren met dit boek ook een nieuwe overkoepelend concept: regeneratieve stedenbouw. Dit gaat verder dan louter een inperking van onze negatieve impact op planeet en maatschappij, maar creëert een positieve impact op de aarde, de maatschappij en de gezondheid en het welzijn van de mens. Terwijl duurzame ontwikkeling spreekt over het beperken van de voetafdruk, spreken we bij regeneratieve ontwikkeling over het creëren van een positieve handafdruk.
Co-creatief boek
Dit is zeker geen boek van VIBE en partners alleen. Integendeel, “Stedenbouw kan ook zo” kwam op een participatieve manier tot stand. In 2021 organiseerden we een succesvolle crowdfunding campagne – via Growfunding vzw – om het nodige budget op te halen. Tegelijk lanceerden we een open oproep naar gemeenten, ontwerpbureaus, projectontwikkelaars en burgercollectieven. Een klankbordgroep beoordeelde welke projecten in het boek konden komen. Het is dankzij dit co-creatief teamwerk dat het boek nu op de plank ligt.
In de praktijk
Tegelijk kan een workshop of een lezing aangevraagd worden op basis van het boek. Daarvoor kan je contact opnemen met Eva Heuts van VIBE.
Het boek is te koop via uitgeverij Public Space, in de boekhandel en via online platforms zoals bol.com.