De Nederlandse energiecoöperatie Deltawind gaf het architectuurbureau RO&AD Architecten de opdracht voor een circulair kantoorgebouw in Oude-Tonge. Het ontwerpproces mondde uit in een circulair, houten kantoorgebouw waar energie, duurzaamheid en het welzijn van de inwoners op het Zuid-Hollandse Goeree-Overflakkee een belangrijke rol spelen. Het gebouw bevordert biodiversiteit, gebruikt slimme klimaatoplossingen en won de Nationale Houtbouwprijs vanwege zijn innovatieve karakter.
Wat begon als de vraag om een kantoorpand te verbouwen, groeide uit tot een uniek circulair nieuwbouwproject. RO&AD Architecten ontwierp het houten kantoorgebouw van de Nederlandse energiecoöperatie Deltawind. Een plek waar duurzaamheid, natuur en welzijn hand in hand gaan.
De energiecoöperatie Deltawind telt 2500 leden en beheert verschillende windparken. De coöperatie ontstond in 1989 op initiatief van de bewoners van het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee. Deltawind ontpopte zich als een maatschappelijke organisatie waarin energie, duurzaamheid en het welzijn van de inwoners op Goeree-Overflakkee een belangrijke rol spelen. Zo ondersteunt de organisatie via haar Energieloket mensen bij de verduurzaming van hun woning en zet ze haar schouders onder allerlei sociaal-maatschappelijke initiatieven. Denk bijvoorbeeld aan de hulp van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Voor deze maatschappelijke rol was een nieuwe kantoorruimte nodig voor de vaste medewerkers van Deltawind en haar leden.
Architect Ad Kil van het Nederlandse architectuurbureau RO&AD Architecten vertelt hoe het concept ontstond. “Ons bureau werd gevraagd om een bestaand kantoorpand, waar nu het Kringloopcentrum Goed voor Goed zit in Oude-Tonge, te verbouwen. Uiteindelijk werd het een uniek circulair nieuwbouwproject. Gedurende het bouwtraject veranderde de functionaliteit: het circulaire kantoorgebouw kreeg een maatschappelijke insteek.” De locatie aan de Blauwepannenweg was ruimer dan strikt noodzakelijk voor het bouwvolume, maar ook armoedig op het vlak van waterhoeveelheid, waterkwaliteit en biodiversiteit. “Met het project wilden we ook het plaatselijke ecosysteem en de biodiversiteit verrijken”, aldus Ad.
Circulaire balk op poten
RO&AD Architecten ambieert bij ieder project een positieve impact om de groene voetafdruk te vergroten. “Door het gebouw op te tillen, kon het landschap er onderdoor lopen. Zo ontstaan er ecologische niches voor planten en dieren. Daarnaast zijn er natuurvriendelijke oevers aangelegd langs de aanwezige sloten en waterbekkens gegraven. De uitgegraven aarde gebruikten we om bulten onder en om het gebouw aan te leggen zodat daar ook microklimaten en ecosystemen kunnen ontstaan”, vertelt Ad. Het gebouw zelf werd op poten boven het maaiveld geplaatst.
RO&AD Architecten positioneerde het ontwerp als een smalle balk langs de rand van het terrein. Zo vormt het kantoorgebouw een visuele barrière naar het achtergelegen bedrijventerrein. “We zochten een interne maat binnen het gebouw. Een diepte van vier meter leek goed te werken. Zo is er plaats voor een lange werktafel waar je aan beide kanten kan werken. En je hebt voldoende ruimte om langs de tafel heen te lopen. Dat is de ruimte in het midden van het gebouw die werkt als open werkplek.” Andere functies zoals de toiletten, bergruimtes en stiltewerkplekken werden als losse ruimtes aan de open ruimte gehangen.
Zonnewarmte uit de kas
Aan de zuidgevel van het gebouw is over de volledige lengte en hoogte een kas geplaatst van 1,5 meter diep. Deze kas functioneert als klimaatgevel langs het gebouw. “In de lente, herfst en winter gebruiken we de zonnewarmte uit de kas om het pand op te warmen. Het ventilatiesysteem gebruikt de door de planten gezuiverde lucht. De planten filteren het fijnstof”, vertelt Ad. Omdat er minder verwarmingscapaciteit nodig is, volstaat een lucht-water warmtepomp als relatief kleine klimaatinstallatie. De zuidkant van het dak is uitgerust met 72 PV-panelen. Dat resulteert in een netto energiepositief gebouw. Als er energie over is, dan kan die opgeslagen worden in de accu in een van de kelders of in een van de elektrische auto’s.
Op de gelijkvloers staat een lange tafel die de medewerkers en leden van Deltawind gebruiken om te werken. Daarnaast zijn er vergaderzalen en treinzitjes om met groepen mensen te overleggen. “Een leuk feit is dat de medewerkers van Deltawind niet langer in afzonderlijke kantoren werken maar allemaal de werktafel delen. Voor zij die nood hebben aan een rustige omgeving voorzagen we stiltewerkplekken. Op de kop van het gebouw zit de eetruimte. De trap daar kan je uitschuiven zodat een klein auditorium voor 40 personen ontstaat.”
Nationale Houtbouwprijs
In het kantoorgebouw werden verschillende houtsoorten gebruikt. Er werd gekeken welke houtsoort op welke plek functioneel ingezet kon worden. “De kolommen van de onderbouw zijn van azobé omdat dat sterk is en een hoge duurzaamheidsklasse heeft. De hoofddraagconstructie bestaat uit gelamineerd vuren. De vloeren zijn vervaardigd van CLT (Cross Laminated Timber). De buitengevels zijn betimmerd met de buitenschillen van voormalige azobé-meerpalen, de kasgevel met lariks. Binnenin zijn alle houten elementen van vurenhout, behalve de onderdelen die harder moeten zijn zoals balustrades, trapneuzen en leuningen. Die zijn gemaakt uit beukenhout.”
Met het ontwerp van het Deltawindkantoor viel RO&AD Architecten in de prijzen. Vorig jaar won het bureau de Nederlandse Nationale Houtbouwprijs. Naast de compromisloze keuze voor houtbouw apprecieerde de jury het biofilisch contact met de natuur en de inspanningen die het bureau leverde om zijn positieve impact te vergroten. In en rond de gevel zijn voorzieningen geïntegreerd voor vleermuizen, mezen, mussen en uilen. Samen met de tuin zorgen die voorzieningen voor een versterking van het lokale ecosysteem en de biodiversiteit.
Het kantoor van Deltawind toont hoe een werkplek meer kan zijn dan het gebouw. Het is een plek die energie geeft aan mens en natuur.
