Biobased bouwmaterialen winnen aan belang. Een van de sterren aan het natuurlijke bouwfirmament is stro. Een betrouwbaar, circulair en lokaal materiaal. Na een succesvolle opstart in Nederland wil de Vakgroep Strobouw ook in België zijn activiteiten uitrollen. Wij spraken Wim Huntjens, medeoprichter en penningmeester van de Vakgroep Strobouw.
Het idee om een professionele sectororganisatie voor strobouwers op te richten speelde al even bij Wim Huntjens, een van de medeoprichters van de Vakgroep Strobouw. Hij werkte mee aan het Interregproject Bâti C² waaruit de Nederlandstalige vertaling van de ‘Règles professionnelles de la construction en paille’ voortkwam. “Na een bijeenkomst van Vlaamse en Nederlandse strobouwers besloten we in 2021 de krachten over de landsgrenzen heen te bundelen”, vertelt Wim.
“De Vakgroep Strobouw is een samenwerking tussen Strobouw Nederland en de Vlaamse Strobouw Werkgroep. Op 1 december 2022 richtten we de vereniging officieel op.” De Vakgroep is een vereniging voor en door strobouwprofessionals die de uitdagingen wil tackelen waarmee de sector kampt. “Het algemene besef groeit dat er problemen ontstaan door de conventionele manier waarop we bouwen. Ik denk aan de schaarste van grondstoffen, de toename van het bouwafval en de uitstoot van de materiaalproductie. Bouwen met stro is het antwoord op al deze problemen.”
Hernieuwbaar en lokaal materiaal
Stro is een plantaardige, hernieuwbare grondstof die tijdens de groei CO2 opslaat. “Er zijn geen hulpstoffen of bewerkingen nodig om het stro te gebruiken als bouwmateriaal”, verduidelijkt Wim. “De brandveiligheid volgt uit de manier van bouwen en afwerken, niet door de toevoeging van brandvertragers. Doordat je geen chemische stoffen aan het materiaal toevoegt, kan je het bij sloop veilig teruggeven aan de natuur. Een volledig composteerbaar bouwmateriaal dus.” Omdat stro een bijproduct is uit de akkerbouw hoeft het niet speciaal geteeld te worden.
Stro is een lokaal bouwmateriaal dat je om de hoek haalt. “In België is de landbouw een van de grootste gesubsidieerde economische sectoren. Stro heeft ook economisch potentieel. We moeten de landbouwers meer in ons verhaal betrekken. Een lokale keten zorgt dat een landbouwer in onmiddellijk contact staat met de architect en de aannemer. Zo blijft je geld in de lokale economie circuleren.” De landbouwer krijgt een aantrekkelijke vergoeding voor een natuurlijke afvalstroom uit de teelt van graan.
“Ieder materiaal heeft unieke eigenschappen”
Over bouwen met stro doen binnen de sector allerlei horrorverhalen de ronde. “De hardnekkigste geruchten ontstaan door vochtgerelateerde bouwproblemen met strobalen”, getuigt Wim. “Fouten in het ontwerp, de detaillering of de uitvoering kunnen dramatische gevolgen hebben. Ik kan het niet genoeg benadrukken: het stro moet tijdens het volledige bouwproces droog zijn én blijven. De buitenste afwerking moet waterdicht zijn om het vocht te weren, het bouwdeel in zijn geheel dampopen om vocht uit de constructie af te voeren. Je kan daarom kalkpleister of leemstuc kiezen voor de afwerking.”
Het cowboygedrag van enkele spelers bezorgt ook de strobouwprofessionals het schaamrood op de wangen. Wim is daarom voorstander van specialiseringstrajecten om zo de specifieke noden van het materiaal in de vingers te krijgen. Net zoals je in een rechtenstudie de mogelijkheid krijgt om je te verdiepen in strafrecht, fiscaal recht of arbeidsrecht. “Ieder natuurlijk materiaal heeft zijn unieke eigenschappen waarmee je rekening moet houden. Een bouwprofessional of -onderneming zou zich volledig in het materiaal moeten verdiepen voor hij ermee aan de slag kan. Ook strobouw vergt een specifieke knowhow die je moet verzamelen.”
Vakgroep voor en door strobouwprofessionals
Die kennis om op een correcte manier met stro te bouwen, wil de Vakgroep Strobouw als vakorganisatie bundelen en verspreiden. Net zoals andere sectororganisaties gaat de Vakgroep Strobouw volledig in de diepte. Ze is er voor en door strobouwprofessionals. “Er leven boeiende inzichten en ervaringen bij de Belgische en Nederlandse strobouwprofessionals”, getuigt Wim. “Al die kennis moet je op een gegeven moment samenbrengen om ze niet te verliezen. De strobouwsector zal zich kwaliteitsvoller ontwikkelen als we de krachten bundelen. Met die insteek schalen we strobouw op in de Lage Landen.”
Momenteel houdt een groep vrijwilligers de motor achter de Vakgroep draaiende. De bestuursleden engageren zich op vrijwillige basis om de organisatie en administratie van de vereniging op zich te nemen. “Naast mezelf maken Cor Gilissen als voorzitter en Anneke van Abeelen als secretaris deel uit van het bestuur. Onze twee witte raven die zich vollen bak engageren. Omdat we onder het Nederlandse WBTR-programma (Wet bestuur toezicht rechtspersonen) vallen, moet het bestuur bestaan uit een niet-commercieel publiek. Zo kunnen er geen professionele belangenconflicten ontstaan.”
“Signaal geven aan de markt”
De bestuursleden ontzorgen de strobouwers (“strobouwers moeten met strobouw bezig zijn”) en engageren zich in de werkgroepen van de Vakgroep Strobouw. Vandaag telt de Vakgroep drie themawerkgroepen: over technieken, over workshops en opleidingen en over communicatie en netwerk. Wim:“We willen een duidelijk signaal aan de markt geven. We tonen hoe kwaliteitsvol het is om met stro te bouwen. Of het nu gaat om internationale richtlijnen of de verdediging van de sectorbelangen op beleidsniveau: de Vakgroep wil strobouw opschalen.” In deze whitepaper op de website van de Vakgroep Strobouw kan je meer lezen over het opzet van de werkgroepen.
Vakgroep Strobouw is een vrijwilligersvereniging maar het is de bedoeling om door te groeien tot een ledenorganisatie met inkomsten. In het verleden verdwenen gelijkaardige initiatieven, juist door een gebrek aan middelen. Wim: “We moeten eerlijk zijn: idealisme is mooi maar daar koop je ’s morgens geen brood mee. Onze inkomstenbronnen moeten we diversifiëren zodat we met de Vakgroep onze vrijwilligers een vergoeding kunnen geven. Zo houd je mensen aan boord door hen te belonen voor de inzet die ze tonen.”
Evenwaardig equivalent
Als sectororganisatie rolt de Vakgroep Strobouw op het ideale momentum haar activiteiten in België uit. “In Nederland gaat het aan een rotvaart. Het potentieel van de biobased bouwmarkt wordt er aangeboord en ontwikkeld. België moet hetzelfde pad inslaan”, benadrukt Wim. Natuurlijke bouwmaterialen moeten een evenwaardig equivalent worden voor conventionele materialen. “Bouwprofessionals moeten op dezelfde manier kunnen kiezen voor stro zoals ze kunnen kiezen voor petrochemische en synthetische bouwmaterialen.”
De droom van de Vakgroep Strobouw is professionals maximaal aan de slag krijgen met stro. “Dat doe je door het bouwmateriaal toegankelijk te maken zodat mensen het kunnen zien en voelen. Ieder strobouwproject moet een kwaliteitsvol voorbeeldproject zijn. Anders staan we met de volledige sector voor aap. Wie samen met ons de wereld mee wil veroveren, raad ik zeker aan om lid te worden van onze Vakgroep Strobouw,” besluit Wim.
