Een woning is een plaats waar je leeft, groeit, leert, waar kinderen opgroeien en weer vertrekken, en waar je verandert. Over die jaren heen verandert je huis ook.  Het is belangrijk om bij die veranderingen stil te staan als je aan een bouwproject begint. Zo vermijd je grote aanpassingen en verklein je je ecologische impact – want aan bouwmaterialen hangt een stevig ecologisch prijskaartje. Maar hoe begin je nu met denken aan je toekomst?

Het project Asper van KADERSTUDIO is een eengezinswoning die materialiseert volgens het concept shearing layers van Stewart Brand. Alle bouwkundige lagen, gaande van de bakstenen structuur tot de binnenafwerkingsmaterialen, zijn losgekoppeld van elkaar. De woning is daardoor in de toekomst eenvoudig aanpasbaar aan veranderende noden en wensen. Architect Stijn Elsen vertelt ons meer over de gelaagdheid van deze woning. 

Recuperatiematerialen gebruiken

Voor de woning in Asper hergebruikte het Brusselse architectenbureau KADERSTUDIO 30 m³ tweedehands bakstenen. Architect Stijn Elsen: “Onze zoektocht naar geschikte recuperatiematerialen begon op de website van Opalis. Op een heel toegankelijke manier kregen we daar een overzicht van de lokale verdelers van tweedehands bakstenen. We liepen dat lijstje van handelaars af om de ideale partner te vinden. De oorspronkelijke bedoeling was om de recuperatiebakstenen zodanig te verwerken dat we ze een derde keer konden hergebruiken.” 

Als architect kan je namelijk zelf ook de demontage en het hergebruik van de gebruikte bouwmaterialen stimuleren. “Wij streven bijvoorbeeld naar mortels en species met minder lijm die scheidbaar zijn van de bakstenen”, besluit Elsen.

Tips van Stijn

✅ Een goed startpunt voor je zoektocht naar recuperatiematerialen is de website opalis.eu. Je vindt er een overzicht van lokale handelaars in tweedehands bouwmaterialen.
✅ Een bezoekje aan handelaars in recuperatiematerialen kan zeker geen kwaad als je zeker van je stuk wil zijn.
✅Streef naar een gedeeld begrip met de partners. Neem de tijd om uit te leggen waarom je welke keuzes in je ontwerp maakt. Zoals bijvoorbeeld het gebruik van recuperatiematerialen. Dat stimuleert de onderlinge samenwerking.

Lagen scheiden

De gelaagdheid van deze woning is een vertaling van Stewart Brands concept shearing layers. Stijn Elsen: “Toch gaven we onze eigen interpretatie aan dit schema. De buitenste bakstenen laag is dragend. Hierdoor kan deze blijven staan wanneer er aanpassingen gebeuren aan de houtskeletbouw, zelfs wanneer deze laatste volledig zou verdwijnen. Alle lagen, gaande van de bakstenen structuur tot de binnenafwerkingsmaterialen, zijn losgekoppeld van elkaar. De droge verbindingen vergemakkelijken de demontage van de geïsoleerde modules in de houtskeletbouw. Het onderhoud en latere aanpassingen zijn in deze woning eenvoudig realiseerbaar.” 

“Het grootste deel van de technieken zijn gescheiden van de structuur”, verduidelijkt Elsen. “We probeerden alle technieken te concentreren naar een schacht met een stijgleiding achter de trap. Alle verticale leidingen zijn daar makkelijk bereikbaar via dubbel opengaande deuren. Alle afstanden beperkten we tot een absoluut minimum. Daardoor zijn de leidingen voor het warm water en de verwarming heel kort.”

Tips van Stijn:

✅ Het is niet altijd mogelijk om de technieken te scheiden van de structuur. Ook in deze case was dat het geval. Waar dat niet mogelijk is, kan je circulaire alternatieven toepassen.
✅ Door het gebruik van droge verbindingen, zoals schroeven en bouten, kan je makkelijker materialen van elkaar scheiden. De geïsoleerde houten modules kunnen in deze woning bijvoorbeeld makkelijk gescheiden worden van de bakstenen structuur.

Toekomstgericht bouwen en verbouwen: het is makkelijker dan je denkt met onze gids, opgesteld in samenwerking met Bond Beter Leefmilieu en VUB Architectural Engineering. Ontdek 15 circulaire oplossingen die je zelf kan toepassen op je bouw- of verbouwproject. De strategieën zijn verdeeld over vijf thema’s, concrete tips en ervaringen van professionals en zelfbouwers.

Met de financiële steun van Vlaanderen Circulair.

Beelden: KADERSTUDIO