[fusion_builder_container hundred_percent=”no” hundred_percent_height=”no” hundred_percent_height_scroll=”no” hundred_percent_height_center_content=”yes” equal_height_columns=”no” menu_anchor=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” status=”published” publish_date=”” class=”” id=”” link_color=”” link_hover_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” margin_top=”” margin_bottom=”” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” gradient_start_color=”” gradient_end_color=”” gradient_start_position=”0″ gradient_end_position=”100″ gradient_type=”linear” radial_direction=”center center” linear_angle=”180″ background_color=”” background_image=”” background_position=”center center” background_repeat=”no-repeat” fade=”no” background_parallax=”none” enable_mobile=”no” parallax_speed=”0.3″ background_blend_mode=”none” video_mp4=”” video_webm=”” video_ogv=”” video_url=”” video_aspect_ratio=”16:9″ video_loop=”yes” video_mute=”yes” video_preview_image=”” filter_hue=”0″ filter_saturation=”100″ filter_brightness=”100″ filter_contrast=”100″ filter_invert=”0″ filter_sepia=”0″ filter_opacity=”100″ filter_blur=”0″ filter_hue_hover=”0″ filter_saturation_hover=”100″ filter_brightness_hover=”100″ filter_contrast_hover=”100″ filter_invert_hover=”0″ filter_sepia_hover=”0″ filter_opacity_hover=”100″ filter_blur_hover=”0″][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”3_4″ spacing=”” center_content=”no” link=”” target=”_self” min_height=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” hover_type=”none” border_size=”0″ border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” border_radius=”” box_shadow=”no” dimension_box_shadow=”” box_shadow_blur=”0″ box_shadow_spread=”0″ box_shadow_color=”” box_shadow_style=”” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”” margin_bottom=”” background_type=”single” gradient_start_color=”” gradient_end_color=”” gradient_start_position=”0″ gradient_end_position=”100″ gradient_type=”linear” radial_direction=”center center” linear_angle=”180″ background_color=”” background_image=”” background_image_id=”” background_position=”left top” background_repeat=”no-repeat” background_blend_mode=”none” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=”” filter_type=”regular” filter_hue=”0″ filter_saturation=”100″ filter_brightness=”100″ filter_contrast=”100″ filter_invert=”0″ filter_sepia=”0″ filter_opacity=”100″ filter_blur=”0″ filter_hue_hover=”0″ filter_saturation_hover=”100″ filter_brightness_hover=”100″ filter_contrast_hover=”100″ filter_invert_hover=”0″ filter_sepia_hover=”0″ filter_opacity_hover=”100″ filter_blur_hover=”0″ last=”no”][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=””]
De laatste jaren heeft de bouwwereld de mond vol over duurzaamheid. Een misbruikte term die vaak een lading greenwashing dekt. Iets wat lang meegaat, noemt men duurzaam en dat klopt deels. Zelfverklaarde groenlabels misleiden klanten en zijn louter gegoochel met semantiek ten dienste van verkoop en inkomsten op korte termijn. Langetermijndenken is er vaak niet bij, dus duurzaam is deze houding niet. Dit wordt ook pijnlijk duidelijk als je kijkt naar de cijfers in onze sector voor CO2, luchtvervuiling, transport…
Ook de politiek helpt er niet aan. “Alle Vlamingen moeten hun dak isoleren”, zeggen ministers op tv. Als je dat echter doet met ongezonde materialen (de ersätzen waarvan Renaat Braem al sprak in de jaren ‘60) is qua uitstoot het kwaad al geschied wanneer de materialen nog maar aan de deur worden geleverd. Wat je als particulier minder uitstoot, is al lang tenietgedaan bij de productie van het materiaal. Ook het verhaal dat we zoveel mogelijk van het oude patrimonium moeten slopen en vervangen door energiezuinige gebouwen, vergt enige nuance.
Enkel een professionele architect kan tussen het bos de bomen zien, als hij het echt wil. En net daar wringt het schoentje. Men grijpt bijvoorbeeld te makkelijk naar gespoten PUR wat leidt tot gebouwen die we moeilijker kunnen ontmantelen, recycleren of saneren. Vele architecten kennen de alternatieven jammer genoeg niet.
Die alternatieven – nagroeibare en hernieuwbare materialen – zorgen voor kwalitatievere gebouwen, een beter (dampopen) binnenklimaat, leiden tot minder uitstoot bij productie… Het vereist een studie om de materialen en hun juiste toepassing te leren kennen, maar het is de maatschappelijke plicht van een architect om daarop in te zetten. Zeker bij grote bureaus moet het kunnen om die vakkennis in huis te halen. De ecologische voetafdruk van alle gebouwen moet naar beneden, in alle aspecten. Dat is onze verantwoordelijkheid als architect. Het minimaliseren van de milieu-impact van een gebouw zou je ook als een sport kunnen zien.
We weten dat het huidig economisch systeem van blijvende groei niet houdbaar is. We putten de aarde uit. De gigantische uitstoot van de betonproductie of de Vietnamese blauwe steen die met cargoboten naar hier komtzorgen voor opwarming van de aarde. Business-as-usual is in deze tijden geen optie meer. De tijd van de sterarchitecten met hun milieuvervuilende vormspelletjes is al lang voorbij. Een mooi gebouw is overigens niet interessant als het niet uit milieuverantwoorde materialen is opgetrokken. Citymarketing gaat niet meer over opzichtige landmarks maar over kwalitatieve openbare ruimte, een goede fiets- en wandelinfrastructuur, blauwgroene aders, ruime parken… Zaken die in deze blijf-onder-je-kerktoren-tijden soms pijnlijk duidelijk worden.
De huidige coronacrisis geeft ons inzichten. Het is rustiger op straat, fauna en flora doen het goed, de lucht proeft beter… De vraag is of we die aangename ‘accidentele voordelen’ willen behouden bij een economische doorstart. Moeten we het nog hebben over de dooddoener ‘onze kinderen en hun toekomst’? Er is momenteel meer solidariteit, gelijkheid en creativiteit. Die moeten we gebruiken om een doorstart te maken in onze sector. Een betere versie van de bouw. Die meerwaarde zal onze sector ook een beter imago geven en architecten verzekeren van werk.
Vele bureaus zijn er al in min of meerdere mate mee bezig, soms onbewust. De architectura povera waarin ruwbouw gelijk is aan afwerking en de architectuur tot de essentie wordt herleid, zorgt op zich al voor minder materiaalverbruik. Bureaus zoals RE-ST zetten al in op ‘niet bouwen’, ROTOR op doorgedreven hergebruik en BC architects op natuurlijke materialen gebaseerd op recyclage. Een architect zou bij elk project deze zaken moeten afvinken. Beter niet bouwen en als je toch moet bouwen, doe het dan met gezonde materialen. En dat hoeft niet per se duurder te zijn.
Recente initiatieven duiden op een onomkeerbare koers richting beter en toekomstbestendig bouwen in alle facetten. Circulair bouwen duikt overal op in lezingen, opleidingen, publicaties en workshops. VIBE richtte samen met enkele ecologische architectenbureaus Architects for Climate op met richtlijnen om gezonder te bouwen. Tegelijkertijd richtte enkele grotere bureaus Architects Declare op waarin de architecten die het ondertekenen verklaren om het beter te doen.
En met ‘beter doen’ bedoelen we zo ver mogelijk gaan in het gezond, holistisch en integraal bouwen. Wil je, als je naar de slager gaat, graag weten vanwaar je biefstuk komt? Verdiep je dan ook in de materialen die je voorschrijft. Ontginning, fabricatie, vervoer, afstand, onderhoud, recuperatie, uitstoot… De plek waar het gebouw komt, de wenselijkheid ervan, … Op dit vlak zijn snobisme en arrogantie toegestaan: voed je opdrachtgever op en weiger slechte projecten. Verruim je materiaalkeuze met houtwolplaten, papiercellulose, schelpen… Je kan de NIBE-classificatie of Totem gebruiken, materialen voorschrijven met een Nature-Plus label of een ander officieel label, LCA’s nakijken, de Duurzaamheidsmeter gebruiken, informeren bij fabrikanten en leveranciers…
Bouwen met respect voor het milieu is geen niche maar de toekomst. Ecologische architectuur staat niet voor een organische vormentaal of kabouterhuisjes. Integendeel. Waarom speciale materialen gebruiken die van een ander werelddeel komen of complexe overspanningen in staal? Het is achterhaald. Die gelamelleerde balk zal je gebouw evenveel meerwaarde geven, de noodzakelijke kolommen in FSC hout een menselijke toets en de lokale materialen identiteit. Bovendien wordt je gebouw zo geen opeenstapeling van toekomstig afval, maar een biotoop vol herbruikbare elementen. Er zal een wereld opengaan zoals het dat deed de dag dat je jazz ontdekte.
De huidige stilstand geeft ons de kans om te bezinnen over de onverantwoorde schade die we als sector aanrichten. Om een nieuwe, betere richting uit te gaan. Om niet enkel een handtekening te zetten onder duurzame initiatieven maar om vanaf nu ook echt gezond te bouwen.
[/fusion_text][/fusion_builder_column][fusion_builder_column type=”1_4″ layout=”1_4″ spacing=”” center_content=”yes” link=”” target=”_self” min_height=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” hover_type=”none” border_size=”2″ border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” box_shadow=”no” box_shadow_blur=”0″ box_shadow_spread=”0″ box_shadow_color=”” box_shadow_style=”” background_type=”single” gradient_start_position=”0″ gradient_end_position=”100″ gradient_type=”linear” radial_direction=”center center” linear_angle=”180″ background_color=”#f5f5f5″ background_image=”” background_image_id=”” background_position=”left top” background_repeat=”no-repeat” background_blend_mode=”none” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=”” filter_type=”regular” filter_hue=”0″ filter_saturation=”100″ filter_brightness=”100″ filter_contrast=”100″ filter_invert=”0″ filter_sepia=”0″ filter_opacity=”100″ filter_blur=”0″ filter_hue_hover=”0″ filter_saturation_hover=”100″ filter_brightness_hover=”100″ filter_contrast_hover=”100″ filter_invert_hover=”0″ filter_sepia_hover=”0″ filter_opacity_hover=”100″ filter_blur_hover=”0″ first=”false” last=”true” padding_top=”15″ padding_right=”15″ padding_bottom=”15″ padding_left=”15″ margin_top=”10″][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=””]
Over de auteur
Ken Dupont is zaakvoerder van het Antwerpse architectenbureau DAM architecten.
DAM architecten is VIBE-bouwpartner en Ken volgde de postgraduaatopleiding ‘Mens- en milieuvriendelijk bouwen en wonen’.
[/fusion_text][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]
